Karawaka, czyli krzyż morowy. Znany, hiszpański symbol pojawił się w Ropie

W miniony czwartek (28 października) w Ropie został poświęcony krzyż tzw. karawaka, zwany też krzyżem morowym lub krzyżem cholerycznym.

Został on wykonany przez Bogdana Kareła - snycerza rodem z Łosia. Przygotowanie krzyża jest formą upamiętnienia osób, które zmarły w XIX wieku w Ropie. Okoliczności ich śmierci były jednak wyjątkowe: zgodnie z przekazem ustnym, który pozostał, miejsce ustawienia współczesnego krzyża było przypuszczalnym miejscem pochówku ofiar epidemii z XIX w. w Ropie.
Na przysiółku Na skale pochowane zostały w zbiorowej mogile ofiary epidemii, zwanej dawniej morowym powietrzem. Pamięć o tych wydarzeniach i miejscu prawdopodobnego pochówku znane jest z przekazu ustnego okolicznych mieszkańców.

Krzyż morowy – symbol z Hiszpanii

Karawaka to nazwa, która wiązana jest z hiszpańskim, małym miastem Caravaca. Jak czytamy w jednym z opisów związanych z pochodzeniem krzyża, oryginalny, słynący łaskami krzyż miał pochodzić co najmniej z XIII wieku i miał formę pektorału, czyli krzyża patriarchów, który miał dwa poprzeczne ramiona. Zakończenia ramion oraz koniec belki podłużnej miało kształt kwiatu. Zgodnie z legendą, krzyż pochodził z Jerozolimy, a przyniesiony został na ziemię hiszpańską przez aniołów, którzy chcieli uratować lokalną ludność.

W święto znalezienia krzyża, tj. 3 maja, kapłan szedł z procesją nad brzeg rzeki i zanurzał krzyż w wodzie, która zyskiwała cudowne właściwości leczenia chorób. Krzyż był także postrzegany jako ochrona miasta przed klęskami żywiołowymi.
Rozpowszechniający się kult karawaki dotarł także do Polski, gdzie krzyż ten był ściśle związany właśnie z ochroną przed powietrzem morowym.

Morowy krzyż miał chronić przed epidemiami, często stawiany był w miejscu pochówku ofiar zarazy. Na jego powierzchni często umieszczone było siedem krzyżyków i osiemnaście liter, będące skrótami modlitw i wezwań. Litery te zmieniały się na przestrzeni lat, ale jako wspólny element wskazywana jest często modlitwa do św. Rozalii i św. Rocha.

Źródło info: UG w Ropie, Walczy Zofia, Karawaka. Z dziejów kultury religijnej w Polsce, „Nasza Przeszłość: studia z dziejów Kościoła i kultury katolickiej w Polsce”, nr 68, 1987, s. 233-245.