Wszyscy chcą jeździć, mało kto chce dopłacać. Czy MZK obetnie siatkę kursów?

Temat finansowania komunikacji publicznej wraca w Gorlicach w momencie, gdy miasto utrzymuje MZK z nowoczesnym taborem i jednocześnie wozi pasażerów daleko poza swoje granice. W praktyce autobusy realizują przewozy międzygminne, a rachunek za funkcjonowanie siatki kursów w dużej mierze spada na samorząd miejski, który – jak podkreślono podczas dyskusji – dopłaca do transportu kilka milionów złotych rocznie.

Najbardziej newralgiczna jest sytuacja Gminy Gorlice, która „okala” miasto i stanowi dla MZK naturalny obszar dojazdów do szkół, pracy i usług. Podczas sesji padła teza, że z przeliczeń miasta wynika, iż blisko 50% użytkowników MZK to mieszkańcy Gminy Gorlice, co czyni temat dopłat kluczowym dla utrzymania obecnej siatki połączeń autobusowych na kierunkach podmiejskich.

Impuls do rozmowy dał radny Ryszard Szarowicz, który nawiązał do spotkania z 2 grudnia i zapytał wprost, czy ościenne gminy zadeklarowały dopłaty i jak będzie wyglądać funkcjonowanie MZK w przyszłym roku. W tle jest prosty dylemat: albo gminy, przez które przejeżdżają kursy MZK, zwiększą udział w dopłatach, albo miasto będzie musiało ograniczać kursy – szczególnie tam, gdzie finansowanie nie domyka się w uzgodnionych proporcjach.

Burmistrz Rafał Kukla wyjaśnił, że część gmin ma podpisane porozumienia, a część była zobowiązana do współpracy, bo uczestniczyła we wspólnych projektach związanych z transportem niskoemisyjnym i infrastrukturą przesiadkową. W materiałach o rozwoju ekologicznego transportu w obszarze Gorlic rzeczywiście akcentowano zakup niskoemisyjnych autobusów oraz integrację z rozwiązaniami typu Bike&Ride i trasami rowerowymi w gminach sąsiednich.
 

Mam nadzieję, że w pewnym momencie też może niektórzy się zreflektują – powiedział Rafał Kukla.

Jeżeli mieszkańcy gmin zaczną wnioskować, a dawniej był taki przypadek w Moszczenicy, gdy na początku nie było jej o w programie, ale skoro jeździł autobus do Kwiatonowic, to mieszkańcy chcieli, żeby autobus dalej tam kursował i wywierali nacisk na pana wójta i w efekcie transport w Moszczenicy rozwinął się znacznie bardziej.

Najmocniej wybrzmiały kwoty przywołane przez burmistrza. Według wyliczeń opartych o proporcję wykonanej pracy przewozowej, udział Gminy Gorlice w kosztach usług transportowych miałby sięgać około 1,3 mln zł rocznie, podczas gdy gmina – jak relacjonował – zaczynała od 300 tys. zł, a później podniosła dopłatę do 550 tys. zł po negocjacjach. Na przyszły rok, w wariancie utrzymania oczekiwanej siatki kursów, padała wartość około 1,6 mln zł, której – jak usłyszeli radni – gmina nie chce lub nie może przekazać.

W praktyce oznacza to ryzyko ograniczenia kursów MZK na terenie Gminy Gorlice. Burmistrz argumentował, że byłoby to sprzeczne z ideą budowania atrakcyjnej komunikacji zbiorowej, bo właśnie gęsta i przewidywalna siatka połączeń ma zachęcać do zostawiania samochodu. Jednocześnie padło ważne zastrzeżenie: miasto nie chce finansować „kilometrów” realizowanych poza Gorlicami bez proporcjonalnego udziału gmin, bo wtedy gorliccy podatnicy staliby się faktycznymi sponsorami transportu dla sąsiadów.
 

Najbardziej zainteresowana jest gmina wójta Jana Przybylskiego

W wypowiedzi burmistrza pojawił się też wątek rozmów z wójtem Janem Przybylskim, zastępcą wójta i przewodniczącym rady gminy. Z relacji wynika, że po stronie wójta jest otwartość na porozumienie, ale opór ma się pojawiać wśród części radnych gminnych, którzy kwestionują sens większych dopłat. To klasyczny konflikt dwóch perspektyw: mieszkańcy korzystają z MZK, ale decyzja o dopłatach przechodzi przez lokalną politykę i napięte budżety.

W dyskusji padł też argument o różnicy między miejską spółką a prywatnymi liniami. Burmistrz wskazywał, że prywatni przewoźnicy częściej wybierają godziny „z klientem”, a oczekiwania mieszkańców dotyczą również kursów mniej rentownych, jak dojazdy w niedziele czy w porach o małym potoku pasażerów. Warto tu doprecyzować tło: w Polsce istnieją mechanizmy publicznego wsparcia przewozów autobusowych, m.in. Fundusz Rozwoju Przewozów Autobusowych, z którego korzystają samorządy jako organizatorzy linii użyteczności publicznej, oraz system rekompensat za honorowanie ulg ustawowych. To nie jest jednak prosty podział „miejski nie może, prywatny może”, bo zasady zależą od modelu organizacji transportu i zawartych umów.

Radny zapytał, czy problemu nie dałoby się „przerzucić” na Związek Gmin Ziemi Gorlickiej. Burmistrz odpowiedział krótko: związek i tak dysponuje pieniędzmi gmin, więc bez zgody wójtów i rad na odpowiednie składki wracamy do punktu wyjścia. Innymi słowy, zmiana szyldu nie zastąpi decyzji o realnym współfinansowaniu komunikacji.
 

MZK obetnie kursy?

Jeżeli dopłaty nie wzrosną, najbardziej odczuwalne mogą być ubytki w siatce połączeń autobusowych na obrzeżach miasta i w miejscowościach gminy „obwarzankowej”. To zwykle uderza w osoby starsze, uczniów, osoby bez auta oraz tych, którzy liczą na stabilny dojazd do pracy. Z perspektywy pasażera kluczowe będzie teraz śledzenie komunikatów MZK i samorządów o ewentualnych zmianach rozkładów oraz zgłaszanie potrzeb transportowych w sposób udokumentowany – im bardziej konkretne potoki pasażerskie, tym łatwiej bronić kursów w negocjacjach.